Ostatnio coraz częściej słyszymy, że transformacja miast nie jest jedynie rezultatem zaawansowanych rozwiązań urbanistycznych, lecz przede wszystkim to efekt świadomego dążenia do stworzenia otoczenia, które sprzyja ludzkiemu rozwojowi i dobremu samopoczuciu.
W rozmowie z inicjatorem działań Smart City Tomaszem Skoczylasem, Dyrektorem Centrum Innowacji Miejskich – Urban Lab pytamy, w jaki sposób mieszkańcy wpływają na unikalne wzorce zmian, które kształtują nie tylko przestrzeń fizyczną miast, ale także ich społeczny charakter.
Tomasz z ideą Smart City jesteś związany od ponad 8 lat jako działacz i ekspert Smart City, a obecnie jako Dyrektor Centrum Innowacji Miejskich – Urban Lab, Twoim zdaniem w jaki sposób inicjatywy Smart City, takie jak Urban Lab, wpływają na zmiany w miastach i jakie konkretnie projekty są według Ciebie najbardziej udane?
– Projekty podejmowane przez Urban Lab ukierunkowane są na holistyczne podejście do otoczenia miasta, łącząc innowacyjne rozwiązania technologiczne z konkretnymi potrzebami społeczności na tworzeniu miejsc przyjaznych dla mieszkańców. Od 2019 roku zrealizowaliśmy szereg projektów, które nie tylko mają pozytywny wpływ na środowisko, ale także zaspokajają konkretne potrzeby społeczności lokalnej tj. społeczny ogród owocowo-warzywny, zlokalizowany przy Szkole Podstawowej nr 25 w centrum Osiedla Baranówka, to inicjatywa wprowadzająca zrównoważone rolnictwo do miejskiego krajobrazu czy też trzmielowisko, usytuowane w Parku Kultury i Wypoczynku na lewym brzegu tuż przy kładce wiszącej, stanowi miejsce umożliwiające obserwacje trzmieli podczas zbierania pokarmu. Podsumowując, projekty te nie tylko przyniosły pozytywne zmiany dla Mieszkańców Rzeszowa, ale stanowią również wzór skalowalnych innowacji, które mogą być z powodzeniem wdrożone w innych miastach. To doskonały przykład, jak Smart City, poprzez takie inicjatywy jak Urban Lab, może realnie poprawić jakość życia mieszkańców, jednocześnie tworząc miejsca, które stają się inspiracją dla innych społeczności.
W jaki sposób Twoim zdaniem kreatywność może być wykorzystana jako źródło inspiracji do projektowania przestrzeni miejskich, które spełniają oczekiwania mieszkańców?
– Kreatywność stanowi niezwykłe źródło inspiracji do projektowania przestrzeni miejskich, zwłaszcza w kontekście inkubatora innowacji miejskich oraz gdy zaangażowana jest młodzież, pełna świeżych pomysłów i entuzjazmu.
Przekonuje nas o tym zrealizowany konkurs „Norwegian Circular School Challenge – Zamykamy Obieg (w Naszej Szkole)”. To wydarzenie, które nie tylko stawiało przed ponad 60 uczniami z rzeszowskich szkół podstawowych wyzwanie, ale jednocześnie pobudzało ich kreatywność i zaangażowanie. W ramach konkursu, uczestnicy mieli szansę opracować rozwiązania związane z gospodarką obiegu zamkniętego, promując równocześnie zrównoważony rozwój w swoich szkołach.
W przypadku naszego inkubatora, gdzie wspieramy startupy i testujemy ich rozwiązania poprzez Beta Test City, kreatywność staje się źródłem inspiracji do tworzenia przestrzeni, które efektywnie spełniają oczekiwania mieszkańców. Przykładem innowacyjnego podejścia jest projekt MyHive, który zaprezentował koncepcję automatycznego ula. Wykorzystując technologię mechanicznych ramek i grawitacyjny spływ miodu bezpośrednio do naczynia, MyHive nie tylko dostarcza praktyczne rozwiązanie dla pszczół hodowanych w mieście, ale również stwarza unikalne doświadczenie dla mieszkańców.
A jakie inspiracje z innych miast czy regionów mogą być wartościowe dla procesu transformacji miasta, które prowadzisz w Urban Lab?
– Myślę że dla wielu miłośników dobrych praktyk w sektorze rozwiązań technologicznych i społecznych inspiracje z Barcelony są cenne, gdyż to miasto stanowi wyjątkowy wzór dynamicznej transformacji, która przyczyniła się do znaczącej poprawy jakości życia mieszkańców. Barcelona skupiła się na wielowymiarowym rozwoju, opierając swoją siłę na strategicznym podejściu do Smart City.
Warto zauważyć, że stolica Katalonii postawiła na innowacyjne rozwiązania, które przyczyniły się do wyższego wzrostu gospodarczego i podniosły standard życia mieszkańców. Kluczową cechą sukcesu Barcelony Smart City jest zaangażowanie różnych interesariuszy, takich jak przedstawiciele uniwersytetów, biznesu oraz sami mieszkańcy. To właśnie współpraca między różnymi jednostkami, odegrała kluczową rolę w generacji inteligentnych miast.
Osobiście jestem zainspirowany współpracą między sektorami oraz zaangażowaniem społeczności lokalnej. Barcelońskie doświadczenia stanowią istotną lekcję, jak skutecznie integrować innowacyjne pomysły, by osiągnąć zrównoważony rozwój, poprawić jakość usług miejskich i stworzyć inteligentne miasto, które jest zarazem przyjazne dla mieszkańców.
Z uwagi na Twój wieloletni aktywny udział w życie gminy, zarówno jako działacza Smart City, jak i mieszkańca, jak uważasz: czy sukces pilotażowych rozwiązań może stanowić inspirację do rozszerzenia podobnych inicjatyw na obszary miejsko-wiejskie lub wiejskie?
– Efektywna partycypacja społeczna pozwala na identyfikację priorytetów, dostosowanie projektów do lokalnych warunków i kultur, co sprawia, że inwestycje są bardziej zrównoważone. W kontekście gospodarczym, działania oparte na wynikach konsultacji mogą generować korzyści dla lokalnej społeczności, przyczyniając się do atrakcyjności gminy dla mieszkańców i potencjalnych inwestorów.
Działania partycypacyjne i konsultacje społeczne niezależnie od obszaru – miejskiego, wiejskiego czy miejsko-wiejskiego – stanowią kluczowy element wdrażania Smart City. Za wdrażaniem projektów ukierunkowanych na potrzeby Mieszkańców przemawia m.in. nagroda w kategorii Samorząd w 7. edycji konkursu Ambasador Wschodu w edycji 2020 r., którą miałem przyjemność odebrać za koncepcje Urban Lab. Dlatego życzę wszystkim Gminom w Polsce dostosowania do swoich potrzeb koncepcji Urban Lab.
W odniesieniu do bliskiego mi obszaru Gminy Głogów Małopolski zwiększenie nakładu na włączenie mieszkańców w proces podejmowania decyzji dotyczących infrastruktury miejskiej m.in. place zabaw, jednostek oświatowych, czy też infrastruktury pieszo – rowerowej zapewni, że projekty będą odpowiadać na realne potrzeby społeczności.
Podsumowanie: Nasza rozmowa ukazała istotę transformacji miast jako miejsc do życia. Skupiając się na świadomym dążeniu do stworzenia otoczenia sprzyjającego ludzkiemu rozwojowi i dobremu samopoczuciu. W trakcie rozmowy Tomasz Skoczylas wielokrotnie podkreślił, że transformacja miast to nie tylko kwestia zaawansowanych rozwiązań urbanistycznych, lecz przede wszystkim efekt współpracy społeczności lokalnych z samorządem.
