12 kwietnia 2024 roku uczciliśmy 84. rocznicę drugiej masowej deportacji Polaków na Sybir i do Kazachstanu oraz Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Uroczystość została także wzbogacona o poświęcenie i przekazanie repliki sztandaru Związku Sybiraków.
Tego dnia o godzinie 10:00 w kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Rzeszowie odbyła się Msza Święta w intencji wszystkich zesłańców. Po nabożeństwie uczestnicy przemaszerowali do pobliskiego Parku Sybiraków, gdzie kontynuowano uroczystość upamiętniającą deportację Polaków na Sybir i do Kazachstanu.
13 i 14 kwietnia 1940 roku miała miejsce druga akcja wysiedlania ludności polskiej z obszarów zajętych przez ZSRR po 17 września 1929 roku. Była to jedna z czterech deportacji Polaków przeprowadzonych przez sowieckie władze. Jej głównymi celami były rodziny osób uznanych za „wrogów ustroju”, takie jak urzędnicy państwowi, wojskowi, policjanci, nauczyciele, działacze społeczni, przedsiębiorcy, a także rodziny osób aresztowanych podczas nielegalnej próby przekroczenia granicy niemiecko-sowieckiej. Duży odsetek deportowanych stanowili dzieci i kobiety, a nawet do 80 procent w niektórych transportach. Szacuje się, że w drugiej deportacji dotknięto około 61 tysięcy osób, które osiedlono w północnym Kazachstanie.
Akcja ta była skierowana przede wszystkim przeciwko grupom społecznym uznawanym za „wrogie ustrojowi” – wśród nich byli urzędnicy państwowi, wojskowi, policjanci, nauczyciele, działacze społeczni, przedsiębiorcy oraz osoby związane z przedwojennym państwem polskim. Deportowano również rodziny tych osób oraz osoby aresztowane podczas prób przekroczenia granicy niemiecko-sowieckiej.
Deportacje odbywały się w dramatycznych warunkach. Ludzi zatrzymywano, często bez wyroku sądowego, a następnie zsyłano w dalekie rejony ZSRR, głównie na tereny Syberii, Kazachstanu oraz północnej Rosji. Warunki życia w miejscach zsyłki były trudne, a wielu zesłańców zmarło z powodu głodu, chorób i ciężkich warunków pracy.
Szacuje się, że druga deportacja dotknęła około 300 000 Polaków. Spośród nich wiele stanowiły kobiety i dzieci.
