Wielki Czwartek to święto chrześcijańskie przypadające w Wielkim Tygodniu, rozpoczyna się wieczorem, 3 dni przed Wielkanocą i jest pierwszym dniem Świętego Triduum Paschalnego. Święto obchodzone jest przez różne chrześcijańskie wyznania na pamiątkę ustanowienia przez Chrystusa podczas Ostatniej Wieczerzy sakramentów: kapłaństwa i Eucharystii.
Początkowo Wielki Czwartek był dniem pojednania z grzesznikami, a tego dnia odprawiane były trzy msze: dla pojednania grzeszników z kościołem, dla poświęcenia olejów oraz dla ludu. Obecnie w uroczystość Wielkiego Czwartku jest odprawiana uroczysta Msza Wieczerzy Pańskiej podczas, której w trakcie pieśni „Chwała na wysokości” biją wszystkie dzwony, a po zakończeniu milkną i są zastępowane przez kołatki aż do Mszy Wigilii Paschalnej.
Obrzędy kościelne Wielkiego Czwartku
W wielu kościołach tego dnia odbywa się obrzęd obmywania nóg kapłanom. Nazywany jest „Mandatum”. Został wprowadzony od 1979 w Wielki Czwartek. Od tego dnia papież i co roku obmywa nogi ubogim oraz więźniom. Przypomina on o geście Jezusa wobec dwunastu Apostołów. Jest to symbol zaufania i pokornej miłości.
Pod koniec mszy w Wielki Czwartek zwyczaj nakazuje obdarować kapłanów drobnymi upominkami i kwiatami. Następnie po zakończeniu Wieczerzy Najświętszy Sakrament na pamiątkę uwięzienia Chrystusa podczas Ostatniej Wieczerzy zostaje przeniesiony do ciemnicy i jest adorowany przez wierzących aż do Wielkiego Piątku.
Pod koniec liturgii zostaje odśpiewany hymn św. Tomasza „Sław języku tajemnicę” oraz obnaża się ołtarz, zdejmując świece, mszał, krzyż i obrus co oznacza koniec wieczerzy oraz odarcie Chrystusa z szat. Tabernakulum pozostaje tego dnia puste, a wieczna lampka zostaje zgaszona.
Obrzędy ludowe Wielkiego Czwartku
Według ludowych zwyczajów Wielkiego należy wspomnieć, że Wielki Czwartek Słowianie traktowali go jako dzień zaduszny. Tego dnia wierzono, że domy nawiedzają „ubożęta” czyli małe duszki, opiekujące się chatą i obejściem. Aby ci niezwykli goście mogli się pożywić, po ostatnim posiłku zostawiano nieumyte naczynia. Przesąd głosił, że „ubożęta” mogą mieszkać we wnętrzu pieca, dlatego nie palono w nim, aby ich nie skrzywdzić.
Wierzono dawniej, że tego dnia można było spotkać dusze zmarłych błąkające się po świecie. Dlatego też gospodynie piekły placki i babki zwane „perepiczki”, które zanoszono na cmentarz i dzielono się z innymi mieszkańcami w obecności zmarłych.
Mali chłopcy tego dnia ciągnęli na sznurku drewnianego koguta i zbierali datki, na pamiątkę świętego Piotra, który usłyszał pianie koguta przed Męką Pańską. Natomiast dziewczęta w Wielki Czwartek zanurzały się w lodowatych strumieniach, wierząc, że zimna woda doda im urody. Niezamężne młode kobiety wybierały się do lasu po lubczyk, który miał im zagwarantować miłość i szybki ożenek.
