Tradycyjnie, dwa razy do roku (w marcu i październiku) zmieniamy zegarki o godzinę. I tak, na wiosnę czas się skraca, bo przekręcamy wskazówki z 2:00 na 3:00 i tym samym śpimy godzinę krócej. Z kolei w październiku, końcem tego miesiąca cofamy zegarki o godzinę do tyłu, zyskując w ciągu dnia jeszcze dodatkową godzinę.
Jako pierwszy o potrzebie stosowania czasu letniego pisał Benjamin Franklin w 1784. Jednakże humorystyczna wymowa tego artykułu sprawiła, że nie zaczęto się do niej stosować (Franklin postulował, by ludzie wstawali i kładli się spać wcześniej).
Poważnie temat zmiany czasu opisał Brytyjczyk William Willett w broszurce „Waste of Daylight”, wydanej w 1907 r. Jednak pomimo znacznego lobby w rządzie brytyjskim nie udało mu się przeforsować tego pomysłu.
Niekiedy jako twórcę tego rozwiązania podaje się George’a Vernona Hudsona, który chciał „lepiej wykorzystać długie dni lata”.
Zmiana czasu z letniego na zimowy stosowany jest w prawie siedemdziesięciu krajach na świecie (między innymi prawie we wszystkich państwach w Europie). Zmiany czasu w Europie nie przeprowadzają Islandia, Rosja i Białoruś.
Zalety i wady stosowania czasu letniego
Stosowanie czasu letniego częściowo dostosowuje czas aktywności ludzi do czasu, kiedy Słońce znajduje się nad horyzontem. Gdy dzień trwa 12 godzin (a jasno jest na godzinę przed wschodem i po zachodzie Słońca), to w czasie standardowym będą to godziny od 5 do 19, natomiast w czasie letnim od 6 do 20. Stosowanie czasu letniego ma więc powodować oszczędzanie energii elektrycznej, ponieważ większość Polaków nie wstaje przed godziną szóstą rano, za to wieczorem jest aktywna znacznie dłużej niż do 19.00, jednak przy rosnącej wydajności źródeł światła oszczędności są względnie niewielkie.
Według niektórych badaczy, następnym skutkiem jest zwiększone bezpieczeństwo na drogach, ponieważ kierowcy poruszają się gdy jest jasno. Oddziaływanie to należy traktować jako hipotetyczne, gdyż paradoksalnie, wg raportów bezpieczeństwa w ruchu drogowym, publikowanych rokrocznie przez policję, więcej wypadków zdarza się w czasie dobrych warunków i widzialności, a mniej w złych warunkach i nocą. Ciekawym skutkiem mogą też być wcześniejsze powroty do domu, przed zapadnięciem zachodu Słońca, przez co zmniejsza się liczba włamań do domów.
Zakładane oszczędności energii elektrycznej zmniejszają się podczas 5 najbardziej ciemnych miesięcy: listopada, grudnia, stycznia, lutego i marca; później się włącza światło wieczorem, ale za to wcześniej rano. Dlatego zimą wraca się do czasu podstawowego – w Polsce czasu środkowoeuropejskiego, zwanego potocznie zimowym.
Krótszy sen przy zmianie czasu może powodować zwiększoną liczbę wypadków drogowych, depresje i zawały serca.
Przeprowadzana dwa razy każdego roku zmiana czasu powoduje komplikacje w wielu dziedzinach życia, jak również może powodować pewne koszty organizacyjne, logistyczne itp.
Na przykład, w transporcie kolejowym przy odwoływaniu czasu letniego pociągi pasażerskie, które są na trasie w chwili przestawiania zegarów, muszą wydłużyć postój o co najwyżej godzinę na najbliższym posterunku ruchu lub punkcie ekspedycyjnym, na którym mają postój handlowy, aby jechać dalej zgodnie z rozkładem jazdy. Natomiast przy wprowadzaniu czasu letniego, wszystkie pociągi, które są na trasie w chwili przestawiania zegarów, są opóźniane o dodatkową godzinę.
Przestawienie czasu z letniego na standardowy sprawia kłopoty również w transporcie lotniczym oraz systemach informatycznych (kłopoty przeliczania przy przechowywaniu i wyświetlaniu czasu w zależności od pory roku). Aby uniknąć problemów, banki z reguły na ten czas całkowicie blokują dostęp do swoich usług.
Nie ma zgody co do opłacalności stosowania czasu letniego – między innymi z uwagi na zmieniające się zużycie energii elektrycznej każdego roku oraz zmiany zużycia prądu zależnie od pogody.
W Nowej Zelandii, w pierwszym tygodniu po zmianie czasu, zużycie energii elektrycznej zmniejszyło się o 5%; badania w USA wykazały mniejsze zużycie energii elektrycznej o 1% każdego dnia. Według innych naukowców, w jednym ze stanów w USA – Indianie – zmiana czasu powoduje więcej strat, niż korzyści. Wyjaśniono to zwiększonym korzystaniem z klimatyzatorów i wentylatorów. W Polsce następuje przesunięcie godzin szczytu obciążenia sieci energetycznej.
Przestawianie wskazań zegarów
Zmiana czasu standardowego na letni polega na zmianie wskazań zegarów z godziny 2.00 na godzinę 3.00. Zmiana czasu letniego na standardowy polega na zmianie wskazań zegarów z godziny 3.00 na godzinę 2.00
W całej Unii Europejskiej (dyrektywa UE 2000/84/EC) w ostatnią niedzielę marca o 1:00 czasu uniwersalnego (w zależności od strefy czasowej o 22:00, 00:00, 01:00, 02:00 lub 03:00 czasu lokalnego) zegary przestawia się godzinę do przodu, a w ostatnią niedzielę października o 1:00 czasu uniwersalnego (w zależności od strefy czasowej o 23:00, 1:00, 2:00, 3:00 lub 4:00 czasu lokalnego), o godzinę do tyłu. Zatem czas letni trwa około 7 miesięcy, czyli przez większą część roku.
Zgodnie z rozporządzeniem zmiana czasu ze strefowego na letni polega na zmianie wskazań zegarów z godziny 2:00 na godzinę 3:00, która jest godziną początkową czasu letniego. Zmiana w drugą stronę, tj. z czasu letniego na czas strefowy, polega na cofnięciu wskazań zegarów z godziny 3:00 z powrotem na godzinę 2:00, którą w celu uniknięcia pomyłek oznacza się dodatkową literą „a”. Po tej godzinie (od 2a:00 do 3a:00) następuje godzina 3:01 czasu środkowoeuropejskiego.
Nie w każdym roku zmieniano czas o tej samej godzinie. Na przykład z zarządzenia Prezesa Rady Ministrów z 1962 czas przesunięty w nocy z 26 maja na 27 maja był z godziny 1:00 na godzinę 2:00.
