Dokładnie 173 lata temu urodził się znany szczególnie naszemu miastu, na Podkarpaciu – fotograf Edward Janusz! Był on wybitnym, znakomitym fotografem, który uwiecznił na przełomie XIX oraz XX wieku cały Rzeszów. Edward Janusz zapisał się do historii naszego miasta, prowadząc swoją pracownię na obecnej ulicy Grunwaldzkiej oraz zakładając Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” – miejsce w naszym regionie, gdzie mogli się kształcić sportowcy. Do tego wszystkiego mieszkał na Jagiellońskiej, w obecnym budynku Rzeszowskiego Inkubatora Kultury, gdzie dzisiaj odbywają się różne wydarzenia kulturalne, w tym także słynna impreza cykliczna – „Domówka u Janusza”.
Edward Janusz urodził się 19 października 1850 we Lwowie. To polski oficer, działający w armii austro-węgierskiej i fotograf, który uwieczniał Rzeszów oraz rzeszowian na zdjęciach.
Edward przyszedł na świat jako pierwszy syn w rodzinie lwowskiego stolarza. Pochodził z mało zamożnej rodziny. Skończył Politechnikę Lwowską, a zaraz później wstąpił do armii austro-węgierskiej, gdzie otrzymał stopień porucznika. W roku 1880 zakończył pełnić w armii służbę i zamieszkał w Złoczowie, gdzie niedługo potem założył tam zakład fotograficzny, a w kolejnych latach przeniósł go do Rzeszowa. Oficjalne otwarcie zakładu odbyło się dokładnie 1 lipca 1889 roku, w ówczesnym domu państwa Gartnerów. Zakład Edwarda Janusza mieścił się na dawnej ulicy Sandomierskiej 18, dzisiaj jest to Grunwaldzka i był prowadzony przez niego w latach od 1886 do 1951 roku.
Szybko fotograf zyskał popularność nie tylko w samym mieście, ale też w pobliskich okolicach. Przyjmował klientów, w nowoczesnym miejscu, z różnymi tłami do robienia zdjęć oraz z regulowanym oświetleniem. Było to zatem profesjonalne studio, które pozwalało na robienie ciekawych fotografii w różnych, niespotykanych jak na tamte czasy aranżacjach.
Jak się dalej okazało, sława Edwarda Janusza dotarła aż do Wiednia, na dwór panującego wówczas monarchy. Zdobył tam tytuł „cesarsko-królewskiego nadwornego fotografa”. Pracował w Wiedniu, dokumentując miasto, oraz zapisując swoje zdjęcia w kratach historii.
Dzięki temu fotografowi zawdzięczamy naprawdę wiele. Edward Janusz wykonywał nie tylko portery, ale też uwieczniał uroczystości patriotyczne, na przykład odsłonięcie pomnika Tadeusza Kościuszki, wizytę cesarza Franciszka Józefa i arcyksięcia Maksymiliana, otwarcie „jasielskiej” linii kolejowej, przylot pierwszego samolotu i wiele, wiele innych wydarzeń utrwalonych zostało dzięki tej ważnej dla Rzeszowa postaci.
Zmarł po długiej chorobie, 3 marca 1914 roku, dożywając swoich 64 urodzin. Pozostawił po sobie zakład fotograficzny, który funkcjonował aż do roku 1990. Wykonał w ciągu swojego życia kilkadziesiąt tysięcy szklanych płytek, kliszy fotograficznych oraz gotowych odbitek. W 1997 roku, odkryto jeszcze więcej pamiątek w postaci zdjęć, które dotąd nie były znane. Dzięki tej postaci, obraz Rzeszowa, mimo, że minął ponad wiek, jest wciąż żywy.
Od momentu jego śmierci, zakład fotograficzny przejęli jego krewni – jego żona – Leopoldyna, a dalej jej córki – Helena oraz Maria. To właśnie dzięki panu Edwardowi dzisiaj możemy oglądać miejsca w Rzeszowie, których już czasami nie ma. Ta wybitna postać dla całego Rzeszowa została pochowana na Cmentarzu Pobitno w Rzeszowie.
