Wojewoda podkarpacki wydał decyzję pozwalającą na przeprowadzenie inwestycji drogowej (ZRID) dotyczącej drogi ekspresowej S19 pomiędzy Babicą a Jawornikiem. Ta ważna zgoda otwiera drogę do rozpoczęcia prac budowlanych w ramach rządowego Programu Budowy Dróg Krajowych.
W ramach planowanej inwestycji powstanie odcinek drogi ekspresowej o długości 11,6 km, z dwiema jezdniami składającymi się z dwóch pasów ruchu w każdym kierunku (wraz z pasem awaryjnym). Dodatkowo, będzie zrealizowany węzeł Żarnowa – Strzyżów, usytuowany w okolicach miejscowości Strzyżów, krzyżujący się z drogą powiatową nr 1931R. W toku prac budowlanych, stworzone zostanie Miejsce Obsługi Podróżnych w Jaworniku (w kierunku Rzeszowa), a także wzniesione zostaną różnego rodzaju konstrukcje inżynierskie. W składzie tych ostatnich znajdzie się osiem estakad wspieranych na wysokich filarach, z największą o długości ok. 1,1 km i filarami o imponującej wysokości, osiągającej ok. 80 m.
Droga ekspresowa S19 jest kluczowym elementem międzynarodowej trasy Via Carpatia, łączącej Europę Północną i Południową. W Polsce, trasa ta będzie miała długość około 700 km. Składają się na nią fragmenty dróg ekspresowych S61, S16 i S19, łączące miejscowości Budzisko (granica państwa), Suwałki, Ełk, Białystok, Lublin, Rzeszów oraz Barwinek (granica państwa). Ta strategiczna arteria będzie przebiegać przez obszary pięciu województw: podlaskiego, warmińsko-mazurskiego, mazowieckiego, lubelskiego i podkarpackiego (Lublin już łączy się z Rzeszowem).
Województwo podkarpackie pełni istotną rolę w przebiegu trasy S19, która docelowo osiągnie długość około 169 km na tym obszarze. Aktualny stan realizacji przedstawia się następująco:
- 81,8 km – już oddane do ruchu (obejmuje odcinki: Lasy Janowskie – Rzeszów Południe),
- 72,9 km – obecnie w fazie realizacji (obejmuje odcinki w budowie: Rzeszów Południe – Babica, Babica – Jawornik, Krosno – Miejsce Piastowe, a także odcinki realizowane w ramach systemu „Projektuj i buduj”: Domaradz – Krosno, Miejsce Piastowe – Dukla, Dukla – Barwinek oraz planowaną rozbudowę drugiej jezdni na odcinku Sokołów Małopolski Płn. – Jasionka),
- 11,6 km – obecnie w fazie przygotowania (na etapie przetargu znajdują się odcinki: Jawornik – Lutcza oraz Lutcza – Domaradz).
Projekt przewiduje także budowę pięciu wiaduktów oraz czterech przejść dla zwierząt (w tym dwa dla zwierząt o średnich rozmiarach, oraz po jednym dla dużych i małych zwierząt). W planach uwzględniono także wyposażenie drogi w niezbędne urządzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz systemy ochrony środowiska. W związku z tym, przebudowane zostaną i rozbudowane istniejące skrzyżowania z bocznymi drogami, a także infrastruktura techniczna oraz wszelkie cieki wodne i urządzenia melioracyjne.
Oprócz tego, zaplanowano tymczasowy łącznik z drogą krajową nr 19 w miejscowości Jawornik. Ten element jest konsekwencją fazowania prac nad budową odcinka S19 między Babicą a Domaradzem, który podzielony został na dwa odcinki realizacyjne: Babica – Jawornik (z czasowym połączeniem S19 z DK19) oraz Jawornik – Domaradz. Ostatecznie, po zakończeniu drugiego odcinka, droga ekspresowa S19 nie będzie się krzyżować z DK19 w Jaworniku. W miejscu tymczasowego łącznika zostanie utworzona droga gminna, pełniąca m.in. rolę awaryjnego wjazdu na S19 przez MOP Jawornik.
Odcinek drogi ekspresowej S19 pomiędzy Babicą a Jawornikiem przebiega przez obszar o złożonej budowie geologicznej. W związku z tą specyficzną sytuacją, na etapie opracowywania Koncepcji Programowej (KP), przeprowadzono wszechstronne badania struktury geologicznej podłoża. Obszar ten charakteryzuje się zróżnicowanym i zawiłym ukształtowaniem, przeplatając wzniesienia i doliny, z których większość to głębokie jary z płynącymi na dnie ciekami wodnymi. Przeprowadzenie tych prac geologicznych stanowiło zatem ogromne wyzwanie, a równie wymagające zadanie czeka teraz na wykonawców robót budowlanych.
Nietypowy układ terenu powoduje, że występuje tu siedem obszarów zagrożonych osuwiskami oraz sześć rejonów predysponowanych do osuwisk. W ramach badań geologicznych na etapie Koncepcji Programowej przeprowadzono badania geofizyczne, wiercenia i sondowania. Dodatkowo, prowadzono stały monitoring obszarów zagrożonych osuwiskami (zarówno głębokościowy, jak i powierzchniowy). Aby ukazać zakres prowadzonych działań rozpoznawczych dotyczących budowy podłoża, warto wspomnieć o liczbie przeprowadzonych otworów badawczych. Łącznie przeprowadzono 765 otworów o łącznej długości 12 081 mb, osiągając głębokość od 3 do 50 m. Ponadto wykonano 319 sondowań badawczych o łącznej długości 2 272 mb, osiągając głębokość od 1,8 do 35 m.
Zgodnie z podpisaną umową, prace projektowe oraz roboty budowlane, wraz z uzyskaniem pozwolenia na użytkowanie, mają zostać zakończone w ciągu 43 miesięcy, co oznacza wrzesień 2026 roku. Należy jednak zaznaczyć, że do tego okresu nie wliczane są miesiące zimowe (od 1 grudnia do 31 marca).
