Śniadanie ma fundamentalne znaczenie dla zdrowia i rozwoju dzieci. Te, które zjadają pełnowartościowy posiłek przed wyjściem do szkoły są bardziej aktywne, energiczne i mają lepsze wyniki w nauce. Regularne śniadania jada jednak niewielu uczniów, a i tak na polskich stołach dominują białe pieczywo i parówki. Śniadanie to przede wszystkim zastrzyk energii na cały dzień. Jeżeli dziecko nie zje śniadania, ma potem gorszą koncentrację, chce podjadać słodycze, ciężko jest mu podejmować aktywność fizyczną i skupić na tym, co ma wykonać w szkole. Brak śniadania to najgorsze, co może się wydarzyć na początek dnia.
Dla zdrowia dzieci w wieku wczesnoszkolnym śniadanie jest bardzo ważne – wpływa na ich metabolizm i samopoczucie w ciągu dnia. Z badań wynika, że uczniowie, którzy zjadają przed wyjściem do szkoły prawidłowo skomponowane śniadanie są bardziej aktywni, efektywniej przyswajają wiedzę i mają lepsze wyniki w nauce. Przez całą noc organizm dziecka funkcjonuje i potrzebuje energii. Jeżeli więc dziecko – w ciągu godziny od pobudki – nie zje dobrze zbilansowanego śniadania, będzie apatyczne, będzie często podjadać i prosić o coś słodkiego, skarżyć się na ospałość i zmęczenie. Jedzenie śniadań zmniejsza też ryzyko nadwagi i otyłości u dzieci.
Dla uczącego się dziecka bardzo ważne są węglowodany złożone, czyli pieczywa, kasze, ryże, makarony. To produkty, które zapewniają energię potrzebną na podstawowe procesy życiowe, czyli oddychanie, pracę serca i mózgu. Takie produkty powinny stanowić 50 proc. ich zapotrzebowania, czyli około 700 kcal dla dziecka w klasie I-III szkoły podstawowej. Ważne są też orzechy, które mają dużo magnezu czy dobrej jakości czekolada, jeżeli dzieci ją lubią, ale dodana do posiłku, a nie jako przekąskę.
Węglowodany złożone wspomagają pamięć i koncentrację. Dlatego w śniadaniowej diecie dziecka powinny znaleźć się kasze, warzywa strączkowe, musli, płatki owsiane, żytnie, otręby, pieczywo – najlepiej z pełnego ziarna. Kolejna składnik to kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6. Trzy razy w tygodniu w diecie ucznia powinny znaleźć się ryby (np. makrela, sardynki, łosoś), orzechy i olej rzepakowy. Kwasy tłuszczowe omega-3 budują błonę komórkową neuronów. Z kolei żelazo poprawia koncentrację, pozwala uniknąć anemii i zmęczenia oraz uczestniczy w transporcie tlenu do mózgu. Dlatego w śniadaniowe menu trzeba wpleść na przykład jabłka, morele, brokuły lub czerwone mięso.
Brak śniadania przed wyjściem do szkoły to też częsty błąd po stronie rodziców. Brak czasu, pośpiech czy brak wykształconych dobrych nawyków żywieniowych u dorosłych ma również przełożenie na dzieci.
Węglowodany, białko, żelazo, wapń, a także witaminy z grupy B i kwasy tłuszczowe – takich składników odżywczych powinno dostarczać pierwsze i drugie śniadanie spożywane przez dzieci. Dzięki temu będą miały one więcej energii, a także lepiej skupią się na lekcjach. Pierwsze i drugie śniadanie to najważniejszy posiłek w ciągu dnia. Pierwsze powinno dostarczać co najmniej 1/4 energii zalecanej każdemu z nas. Drugie śniadanie natomiast około 10-15 proc. energii.
Dzieci pierwsze śniadanie powinny zjeść jeszcze przed wyjściem do szkoły, drugie w czasie przerwy lekcyjnej, najlepiej między godziną 10 a 11. Domowe śniadanie kilka razy w tygodniu może składać się z produktów gotowanych, np. z kaszy jaglanej z owocami (zawiera m.in. żelazo, magnez, wapń, witaminy z grupy B), zupy z płatkami owsianymi (zawierają m.in. kwasy tłuszczowe), a także z kaszy manny (zawiera m.in. witaminy z grupy B, żelazo). Najpopularniejsza do szkoły na drugie śniadanie jest kanapka. Warto przygotować ją z pełnoziarnistego pieczywa, dobrej jakości masła, a także chudej wędliny czy sera.
Pieczywo pełnoziarniste ma więcej błonnika, więcej składników mineralnych, dostarcza węglowodanów złożonych, czyli skrobi. Dobrej jakości margaryna jest źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, czyli takich, których nasz organizm nie potrafi wytwarzać. Kwasy tłuszczowe są niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju dziecka. Na kanapkę warto dać chudą wędlinę lub żółty ser, bo są one źródłem białka. Wędlina dostarcza także żelaza, a ser wapnia, niezbędnego do budowy kości i zębów. W kanapce nie powinno zabraknąć warzyw, np. listek sałaty, pomidor, ogórek, rzodkiewka. Do drugiego śniadania warto dodać owoce – jabłko, banana, suszone owoce lub pokrojone w plasterki warzywa, np. marchewkę.
Najzdrowszym napojem do szkoły jest woda niegazowana, gdyż najlepiej zaspokaja pragnienie. Można także dać dziecku 100 procentowy sok. Niewskazane są natomiast napoje słodzone, z konserwantami, ponieważ mogą wywoływać niekontrolowane pobudzenie u dzieci, nasycają także organizm i dziecko może stracić ochotę na zjedzenie przygotowanej w domu zdrowej kanapki. Zamiast słodzonego napoju lepiej zjeść świeży owoc, np. jabłko, gruszkę, bądź warzywo.
Wielu rodziców wciąż jednak zamiast przygotować dziecku śniadanie, woli dać mu pieniądze na zakup przekąski w szkolnym sklepiku. Tymczasem badacze z Wyższej Szkoły Nauk Społecznych Pedagogium w pilotażowych badaniach przeprowadzonych w warszawskich szkołach wykazali, że dzieci kupują w takich sklepikach najczęściej słodycze (25 proc.), ciastka i drożdżówki (13 proc.), chipsy (11 proc.). Owoce i warzywa kupuje tylko 1,3 proc. uczniów.
Z badań wynika, że na pierwszy, bardzo ważny dla naszego organizmu, posiłek najczęściej wybieramy kilka standardowych przekąsek, jak chociażby kanapka z szynką czy żółtym serem. Dietetycy zachęcają, by urozmaicać swoją dietę i stawiać na przykład na koktajle owocowo-warzywne czy muesli z orzechami. Im większe zróżnicowanie dań, tym większa szansa na dostarczenie organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych.
Z badań wynika, że cenimy śniadanie, 97 proc. Polaków uznaje, że śniadanie jest najważniejszym posiłkiem. Blisko 97 proc. osób zjada je codziennie, a 2 proc. nie je go w ogóle. Zazwyczaj śniadania jemy w domu.
Okazuje się, że Polacy nie lubią improwizować przy przygotowywaniu porannego posiłku. Tylko jedna na cztery przebadane osoby chętnie eksperymentuje z rana w kuchni, komponując nowe potrawy. Blisko połowa z przebadanych osób w swoim śniadaniowym menu ma zaledwie kilka dań, a co czwarty ankietowany zjada codziennie to samo. Nudno niekoniecznie znaczy jednak niezdrowo.
Większość Polaków zazwyczaj ma kilka standardowych dań na śniadanie. Nie jest to problemem, jeżeli te dania są pełnowartościowe. Jeżeli jest to np. jakiś koktajl z różnych warzyw i owoców, jeżeli jest to muesli z jogurtem pełnowartościowe, które zawiera kwasy Omega-3, który zawiera błonnik, wszystkie witaminy i minerały niezbędne do funkcjonowania człowieka. Natomiast często się zdarza, że jest to kanapka z szynką. Dlatego warto takie 3–4 standardowe posiłki urozmaicić troszeczkę, warto dodać sobie coś do tego, poeksperymentować.
Żeby urozmaicić i wzbogacić śniadania, warto skorzystać z porad dietetyków, przepisów znalezionych w internecie czy blogów kulinarnych.
Problem polega na tym, że Polacy nie mają czasu przygotowywać sobie dobrych posiłków i po prostu idą na łatwiznę. Śniadania zazwyczaj przygotowane są szybko i zjadane w pośpiechu. Pomimo zaleceń dietetyków, by śniadanie konsumować powoli i w spokoju, to badania pokazują, że trudno nam się do tego dostosować i znaleźć czas, by delektować się posiłkiem, kiedy myślami jesteśmy już w pracy. Ponad 1/3 badanych śniadanie zajmuje maksymalnie 10 minut, a blisko 42 proc. potrzebuje na to przynajmniej 15 minut. 5 proc. ankietowanych przyznaje, że zjada śniadanie tak szybko, że nawet nie zauważa kiedy. Delektowania się śniadaniem doświadcza jedynie 15 proc. z nas.
Jak wynika z badań, duża część Polaków nawet nie pamięta, co zjadła na śniadanie, czyli już skupiamy się na myśli o pracy, już jesteśmy głową w organizacji dnia i nie ma czasu na to. Po prostu za mało uwagi poświęcamy temu ważnemu posiłkowi. Wydaje nam się, że jak zjemy jakiekolwiek śniadanie, to już jest ok, a to nie jest do końca prawda, bo to zależy od tego, co wrzucimy w swój organizm, od tego, co zjemy, zależeć będzie to, jak się będziemy czuć.
Blisko 2/3 ankietowanych przyznaje, że lubi jeść śniadanie w towarzystwie. Jedynie co trzeci badany woli jeść w samotności, być może, jest to dla niego chwila porannej kontemplacji lub idealny moment na zebranie myśli przed pracowitym dniem. Blisko ¼ osób biorących udział w badaniu przyznaje, że podczas pierwszego posiłku myśli już o tym, co będzie robić danego dnia. Jedynie dla co piątej osoby śniadanie jest pewnego rodzaju osobistym rytuałem, w którym lubi się na chwilę zatracić. 33 proc. ankietowanych przyznało natomiast, że chętnie podczas śniadania swoją uwagę i wzrok kieruje na komputer, tablet lub telewizor.
Drugie śniadanie nie ma łatwego życia w tornistrze – może zostać przygniecione i stracić swój kształt albo co gorsze – wypaść z woreczka i zamoczyć przybory szkolne. Dlatego samo opakowanie bywa równie istotne, co wybór składników oraz ich forma. Dobrą opcją są lunchboxy.
Ćwiartki owoców czy warzywne słupki to wartościowe przekąski, które powoli wchodzą na stałe do repertuaru drugiego śniadania. Ta zmiana cieszy, ponieważ w ten sposób dostarczamy nie tylko codzienną porcję witamin, ale także kształtujemy przyszłe nawyki żywieniowe młodego człowieka. Aby nie zniechęcić dzieci do ich jedzenia, warto zadbać o komfortowe przechowywanie warzyw i owoców, owsianych batonów czy jajecznych babeczek.
Dla tych, którzy pod swoimi skrzydłami mają jeszcze lekko zestresowanych, świeżo upieczonych uczniów, mamy dodatkową poradę. Dzieci lubią miłe niespodzianki, dlatego kończąc pakowanie przekąsek, dorzućmy do nich karteczkę ze słowem wsparcia, łatwym rebusem czy po prostu rysunkiem. Taki niepozorny liścik sprawi, że dziecko poczuje wsparcie ze strony rodzica i będzie ciekawe, co znajdzie kolejnego dnia w śniadaniówce. To także jeden ze sposobów na budowanie pozytywnych żywieniowych skojarzeń.
Przyrządzenie drugiego śniadania z miłością, pełnego kolorów i fantazyjnych kształtów oraz zapakowanie go w opakowanie z dziecięcymi motywami to dobry sposób na to, aby świeżo upieczony uczeń zaprzyjaźnił się z posiłkami w szkole, które dostarczą mu nie tylko energii, ale i wprowadzą w dobry nastrój.
