Rzeszów i władze województwa Podkarpackiego mają ambitny plan uczynienia stolicy tego regionu Europejską Stolicą Kultury w 2029 roku. Aby osiągnąć ten cel, samorząd województwa podjął się intensywnych działań. Jednym z kluczowych projektów jest budowa nowej siedziby Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej, która będzie nosić nazwę Biblioteka NOWA.
Planowany obiekt zostanie wzniesiony na działce pomiędzy siedzibą urzędu marszałkowskiego a Zespołem Szkół Nr 1 w Rzeszowie. Oczywiście, realizacja tego przedsięwzięcia ma na celu wspieranie starań o zdobycie prestiżowego tytułu. Przez przyznanie tej honorowej roli Europejskiej Stolicy Kultury, Podkarpacie ma nadzieję podkreślić swoje bogate dziedzictwo kulturalne i promować różnorodność artystyczną w regionie.
Informacje na temat wspólnej inicjatywy zostały przekazane podczas konferencji prasowej, która odbyła się w miejscu, gdzie będzie powstawać przyszła biblioteka. Wzięli w niej udział marszałek Władysław Ortyl, prezydent Rzeszowa Konrad Fijołek, zastępca prezydenta Rzeszowa Krystyna Stachowska oraz dyrektor Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie, Bożena Janda. Spotkanie było okazją do przedstawienia planów i zaangażowania się tych kluczowych osób w realizację tego ambitnego projektu.
Przygotowania związane z opracowaniem wniosku aplikacyjnego są prowadzone przez zespół roboczy, który składa się z przedstawicieli Urzędu Miasta Rzeszowa, miejskich instytucji kultury, przedstawicieli społeczeństwa i sektora kultury, oraz zewnętrznych ekspertów, którzy koordynują cały proces. Do prac zespołu roboczego dołączył również przedstawiciel Departamentu Kultury i Ochrony Dziedzictwa Narodowego UMWP, na zaproszenie strony miejskiej.
Projekt „Rzeszów – Europejska Stolica Kultury” ma na celu ożywienie i promocję dziedzictwa kulturowego Rzeszowa i regionu, rozwój lokalnej sceny artystycznej, a także tworzenie trwałych i zrównoważonych struktur wspierających kulturę na poziomie lokalnym i regionalnym. W ramach programu Rzeszów jako Europejska Stolica Kultury skupi się na tematach pamięci, przestrzeni, relacji i tradycji.
Wniosek Rzeszowa w konkursie ogłoszonym przez Ministerstwo Kultury i Ochrony Dziedzictwa Narodowego powinien zostać przygotowany do 15 września 2023 roku. Następnie, od października do grudnia 2023 roku, przeprowadzona zostanie preselekcja kandydatur. Jeśli stolica Podkarpacia przejdzie do drugiego etapu, w pierwszej połowie 2024 roku będzie zobowiązana do złożenia pełnej aplikacji. Wyniki konkursu poznamy na początku 2025 roku, kiedy to zostanie ogłoszona Europejska Stolica Kultury na rok 2029.
Tytuł Europejskiej Stolicy Kultury jest przyznawany corocznie od 1985 roku przez Unię Europejską wybranym miastom europejskim, które wyróżniają się swoim dziedzictwem kulturowym, kulturą współczesną i oferują wyjątkowe programy kulturalne. Celem tego tytułu jest podkreślenie i promowanie różnorodności oraz bogactwa kulturowego w Europie, a także stymulowanie rozwoju kulturalnego i turystycznego w wybranych miastach. W Polsce tytuł ten został przyznany dwukrotnie dotychczas. Kraków był Europejską Stolicą Kultury w 2000 roku, natomiast Wrocław otrzymał ten zaszczytny tytuł w 2016 roku.
Miasta, które ubiegają się o ten tytuł, muszą zaplanować serię wydarzeń kulturalnych. Obecnie trwa procedura konkursowa związana z wyborem Europejskiej Stolicy Kultury na rok 2029. Miasto Rzeszów podjęło decyzję o wzięciu udziału w konkursie o tytuł ESK i zaprosiło Województwo Podkarpackie do współpracy przy przygotowaniu programu ESK. To jest kolejny krok w dążeniu do uhonorowania stolicy Podkarpacia tytułem Europejskiej Stolicy Kultury i uznania za miejsce, które w istotny sposób przyczynia się do rozwoju kulturalnego regionu oraz promowania jego unikalnej kultury na arenie europejskiej.
