Dokładnie 83 lata temu wojska niemieckie dotarły do Rzeszowa, którego bronił 24. Pułk Ułanów będący częścią 10. Brygady Kawalerii, dowodzonej przez płk. Stanisława Maczka.
W czwartek 8 września odsłonięto w Rzeszowie tablicę pamiątkową poświęconą pamięci 24. Pułku Ułanów im. Hetmana Wielkiego Koronnego Stanisława Żółkiewskiego Żołnierze tego oddziału Wojska Polskiego bronili miasto przed napaścią niemiecką we wrześniu 1939 roku.
Pułk Ułanów im. Hetmana Wielkiego Koronnego Stanisława Żółkiewskiego był oddziałem kawalerii Wojska Polskiego utworzonym w 1920 r. podczas wojny polsko-sowieckiej. W okresie międzywojennym pułk stacjonował w Kraśniku. W 1937 r. został zmotoryzowany i razem z 10. Pułkiem Strzelców Konnych wszedł w skład 10. Brygady Kawalerii dowodzonej przez płk. Stanisława Maczka. Wziął udział w kampanii 1939 r., a następnie został odtworzony we Francji, gdzie wchodził w skład 10. Brygady Kawalerii Pancernej. W latach 1940-1947 w Polskich Siłach Zbrojnych funkcjonował początkowo jako pułk zmotoryzowany, od 1942 r. pułk pancerny. W latach 1944-1945 wziął udział w kampanii wojennej w północno-zachodniej Europie.
Uroczystość rozpoczęła Msza święta w kościele pod wezwaniem Świętego Krzyża przy ul. 3 Maja pod przewodnictwem bp. Edwarda Białogłowskiego Po niej nastąpił przemarsz zebranych z kompanią honorową przed budynek rzeszowskiego oddziału IPN. Tam odsłonięto tablice poświęconą żołnierzom 24. Pułku Ułanów im. Hetmana Wielkiego Koronnego Stanisława Żółkiewskiego poległym pod Rzeszowem w walce z najazdem niemieckim 8-9 września 1939 roku.
W uroczystości uczestniczyli przedstawiciele rodzin weteranów 24. Pułku Ułanów, przedstawiciele władz parlamentarnych i samorządowych: Ewa Leniart wojewoda podkarpacki, Jerzy Cypryś wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Podkarpackiego, Jolanta Kazimierczak zastępca prezydenta Miasta Rzeszowa. Józef Jodłowski Starosta Rzeszowski, posła do Parlamentu Europejskiego Bogdana Rzońcę reprezentowała Grażyna Szarama, było obecne duchowieństwo ks. prałat Władysław Jagustyn, ks. Jan Szczupak, ks. dr. Ireneusz Folcik, ks. Wojciech Środoń.
Po odsłonięciu tablicy przed siedziba IPN w Rzeszowie rozpoczął się, z udziałem m.in. grup rekonstrukcyjnych, piknik edukacyjny adresowany do młodzieży. Natomiast wieczorem w Teatrze im. Wandy Siemaszkowej odbędzie się spektakl „Przedwojenna Kawiarnia”. W jego trakcie zaprezentowane zostaną m.in. utwory muzyczne przypominające okres tuż przed wybuchem wojny. Z kolei w piątek na Zamku Lubomirskich zaplanowano konferencje popularnonaukową, która przybliży dzieje 24. Pułku Ułanów.
Tablica, która bardzo długo zalegała w piwnicach, zasługiwała na to aby znaleźć miejsce widoczne, po to by głosić chwałę tych, który oddali życie z ojczyznę, za obronę Rzeszowa. Wspominając zarówno 1, jak i 17 września, nie możemy zapominać o wielkim męstwie obrońców polskich granic. Żołnierzy, którzy pewnie tak jak ja, byli świadomi tego, że ich pozycja nie daje szans na wygraną. Wielu z nich było przygotowanych na to, że podejmując walkę z jednym lub drugim, a czasem oboma najeźdźcami, musi oddać swoje życie na ołtarzu Ojczyzny.
Ewa Leniart, wojewoda Podkarpacka
Tablicę odsłonili:
- mjr. Marcin Wdowiak z 2.Batalionu Czołgów ze Świętoszowa
- Edward Deskur-wnuk płk. Ignacego Deskura
- dr hab. Dariusz Iwaneczko Dyrektor IPN Oddział Rzeszów
- Alicja Szmit – Córka wachmistrza Wawrzyńca Szmita
- dr Dominik Szulc
- Mateusz Haberek- p.o. Kierownika Muzeum 24.Pułku Ułanów w Kraśniku
- Marek Rusek – Prezes Koła Koleżeńskiego 24.Pułku Ułanów w Kraśniku.
