Program Czyste Powietrze zdaniem Polskiego Alarmu Smogowego wymaga przyspieszenia. W przeciwnym razie wymiana kotłów zajmie kilkadziesiąt lat. Trwający właśnie proces włączania banków powinien przyspieszyć realizację inwestycji.
Program Czyste Powietrze zakłada wymianę 3 mln tzw. Kopciuchów w ciągu 10 lat. Do tej pory złożono ok. 200 tys. wniosków i zrealizowano ok. 70 tys. inwestycji. To dziesięć razy mniej niż zakładano. Polski Alarm Smogowy wymienia mankamenty programu, którymi są min. brak wsparcia dla najuboższych gospodarstw domowych oraz niewystarczająca kampania informacyjna dotycząca możliwości dofinansowania i apeluje o ich zmianę.
Zależy nam na tym, żeby aplikowanie do programu Czyste Powietrze było jeszcze prostsze, bo wciąż są z tym problemy. Chcemy, by pieniądze były rozprowadzane przez sektor bankowy. W każdej gminie jest bank, który mógłby się zajmować dystrybucją pieniędzy.
– wyjaśnia Piotr Siergiej – rzecznik Polskiego Alarmu Smogowego.
Ten postulat został już spełniony.
W maju 2020 roku rząd ogłosił restart programu. Po uroszczeniu składania wniosków i skróceniu czasu oczekiwania zdecydowano się włączyć w program banki. Ich zadaniem będzie proces przyznawania dotacji. Nabór instytucji rozpoczął się na początku miesiąca i potrwa do 23 lutego. Zgłaszać się mogą zarówno banki komercyjne, jak i członkowie zrzeszenia banków spółdzielczych. Od połowy roku mają być w nich dostępne pierwsze kredyty na sfinansowanie energooszczędnych inwestycji. Osoby, które wyrażą chęć udziału w projekcie, będą mogły złożyć dokumenty o dotację i uzyskać kredyt na realizację projektu. Dotacja pozwoli spłacić część kredytu.
To wsparcie niekoniecznie może okazać się pomocne dla najuboższych, którzy nie zawsze posiadają zdolność kredytową. Dlatego PAS apeluje o pomoc dla osób z trudnościami finansowymi:
Z jednej strony są dosyć duże kwoty dofinansowania, sięgające ponad 60 proc. całości inwestycji, tylko że pamiętajmy o tym, że jeżeli ocieplamy dom, wymieniamy okna, drzwi, ocieplamy ściany, wymieniamy kocioł, to są kwoty rzędu co najmniej 40–50 tys. zł. Żeby to dofinansowanie uzyskać, najpierw musimy przeprowadzić inwestycję, czyli wyłożyć tę kwotę, a potem uzyskać zwrot finansów. Niewielu ubogich ludzi ma takie kwoty.
Obecnie można otrzymać dotację do 60 proc. poniesionych kosztów (maksymalnie 37 tys. zł) przy miesięcznych dochodach do 1,4 tys. zł na osobę w gospodarstwach wieloosobowych lub do 1960 zł w przypadku gospodarstwa jednoosobowego. Osoby o niskich dochodach mogą ubiegać się o wyższe wsparcie.
Istotna jest niska świadomość o programie wśród społeczeństwa oraz samorządów. W gminach, w których trwa proces wymiany pieców węglowych, mieszkańcy często korzystają z samorządowych programów dotacyjnych, a nie rządowego Czystego Powietrza. Minister klimatu i środowiska Michał Kurtyka zapowiedział, że rząd przygotował pakiet zachęt dla gmin do zaangażowania się w projekt np. środki na utworzenie punktów konsultacyjnych. Obecnie już tysiąc gmin podpisało porozumienie z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej w ramach programu.
W Polsce wciąż działa blisko 3 mln kopciuchów. Aby odczuć poprawę jakości powietrza, co roku powinno znikać ok. 10 proc. Realizacja programu Czyste Powietrze potrwa do 2029 roku. Jego łączny budżet to 103 mld zł. W pierwszym naborze 2021–2022 łączny limit wyniesie ok. 1,5 mld zł.
