Plac wolności w Rzeszowie, pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego. Gdyby cofnąć czas o co najmniej 100 lat, w tym miejscu nie było by dzisiejszego pomnika, ulicy poświęconej Marszałkowi, ale byłby Rynek Nowego Miasta. Współcześnie, Nowe Miasto lokalizujemy w innej części Rzeszowa, ale to historyczne znajdowało się właśnie tutaj, a Rynek był jego sercem.
W XVI wieku ówczesny właściciel Rzeszowa, Mikołaj Spytek Ligęza, ograniczył Żydom możliwość osiedlania się w rejonie Starego Miasta, dlatego nieco dalej, znaleziono dla nich inną, nową przestrzeń, w której mogli budować swoje domy, prowadzić warsztaty, rozwijać handel. Było to właśnie Nowe Miasto, z centralnie ulokowanym rynkiem, otoczonym kamienicami i wybudowaną na początku XVIII wieku Synagogą Nowomiejską (dzisiejsza siedziba Biura Wystaw Artystycznych). Jeśli można mówić o istnieniu w Rzeszowie dzielnicy żydowskiej, na wzór krakowskiego Kazimierza, czy warszawskiego Muranowa, to możemy lokalizować ją właśnie w tym rejonie.
W przeszłości, podobnie jak dzisiaj, przez historyczny Rynek Nowego Miasta wiodła jedna z głównych dróg Rzeszowa, w okresie galicyjskim łącząca Lwów z Krakowem. W tym miejscu zlokalizowane były liczne karczmy, gospody, sklepy i warsztaty. Jednym z najbardziej rozpoznawalnych budynków był Hotel Krakowski, czy też inaczej Hotel de Cracovie, lub Hotel Cracovia – nazwa związana oczywiście z lokalizacją na szlaku prowadzącym do miasta królewskiego. Na parterze Hotelu znajdowała się Restauracja Budapeszt, jedna z najbardziej ekskluzywnych w dawnym Rzeszowie.
Początki Hotelu sięgają połowy XIX wieku, który przez kolejne lata był rozbudowywany przez swoich właścicieli, by rozwinąć się do trzykondygnacyjnego, dobrze prosperującego obiektu. W najbliższym sąsiedztwie znajdowało się również Kino Muzeum, sklep Chaima Hillingera, czy warsztat perukarski. Nieco dalej, na południe, zlokalizowana była wspominana wcześniej Synagoga Nowomiejska, a obok niej Synagoga Staromiejska.
Synagogi przedzielone były najstarszym cmentarzem żydowskim, którego początki sięgają połowy XVI wieku, a tuż obok niego, na zachód, drugi cmentarz żydowski założony w połowie XVII wieku (dzisiejszy Plac Ofiar Getta). Rejon cmentarzy i synagog położony na pograniczu Starego i Nowego Miasta był szczególnie związany z dawną gminą żydowską funkcjonującą w Rzeszowie.
Na opowieść o historii Hotelu Krakowskiego i trzech pokoleniach właścicieli, a także o obiektach znajdujących się w jego najbliższym sąsiedztwie zaprasza Marta Wójcik ze Stowarzyszenia Rajsze. Spotkanie odbędzie się w najbliższą sobotę, 20 kwietnia o godzinie 15:00, w restauracji rzeszuff (Plac Wolności 2), która znajduje się właśnie w dawnym Hotelu Krakowskim. Podczas spotkania nie może zabraknąć akcentów kulinarnych związanych z kuchnią żydowską, zatem będzie możliwość degustacji wypieków wzorowanych na żydowskich recepturach.
Marta Wójcik
