We wtorek 3 października w obecności ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobro i wiceministra sprawiedliwości Marcina Warchoła doszło do uroczystego wmurowania aktu erekcyjnego pod budowę nowego gmachu Sądu Okręgowego w Rzeszowie.
Obecna siedziba Sądu Okręgowego znajduje się w zamku Lubomirskich w Rzeszowie. Ten historyczny obiekt w czasach niemieckiej okupacji oraz podczas komunistycznego reżimu służył jako miejsce kaźni dla tysięcy Polaków, którzy walczyli o niepodległą Ojczyznę. Jednym z bohaterów, którzy byli torturowani na jego terenie, był kapitan Ryszard Kornicki, żołnierz Armii Krajowej i aktywista ruchu oporu „Wolność i Niezawisłość”. To warto wspomnieć, że jest on dziadkiem ministra Zbigniewa Ziobro.
W związku ze stałym rozwojem podkarpackiego wymiaru sprawiedliwości Sąd Okręgowy w Rzeszowie potrzebuje większej przestrzeni. Pierwsze działania w tej sprawie rozpoczęły się kilka lat temu, kiedy Ministerstwo Sprawiedliwości poparło starania Tadeusza Ferenca, ówczesnego prezydenta miasta, o przejęcie Zamku Lubomirskich na cele kulturalne. W 2019 r. list intencyjny w tej sprawie podpisał wiceminister Marcin Warchoł.
Dzięki staraniom Ministerstwa Sprawiedliwości, jeden z najcenniejszych zabytków Rzeszowa jest teraz dostępny dla zwiedzających. Jednocześnie Sąd Okręgowy w Rzeszowie zyskuje nowoczesną siedzibę, w pełni dostosowaną do potrzeb osób niepełnosprawnych.
Powierzchnia nowego budynku wynosi ponad 13,5 tysiąca metrów kwadratowych. W jego kompleksie znajduje się 27 sal rozpraw, 193 pokoje dla pracowników sądu, 11 pomieszczeń do przechowywania akt spraw bieżących, a także archiwa Sądu Okręgowego i Rejonowego. Na realizację tego projektu przeznaczono ponad 250 milionów złotych. Pozyskanie tak dużych środków stało się możliwe dzięki zmianom w Kodeksie Karnym wprowadzonym przez Ministerstwo Sprawiedliwości, które umożliwiły skuteczną walkę z przestępczością podatkową VAT. To z kolei przyczyniło się do znacznego wzrostu wpływów do budżetu państwa.
Historia Sądu Okręgowego w Rzeszowie jest fascynującym przekrojem dziejów tego regionu. Obecna siedziba sądu, czyli tutejszy Zamek Lubomirskich, jest jednym z dwóch najważniejszych zabytków w Rzeszowie. Pierwsze elementy zamku obronnego, który znajduje się obecnie na miejscu zamku, sięgają XVI wieku i były wielokrotnie przebudowywane. W połowie XIX wieku zamek stał się własnością rodu Lubomirskich, stąd też jego potoczna nazwa „Zamek Lubomirskich”. W 1820 roku znalazł się pod panowaniem austriackim i został przekształcony w siedzibę sądu i więzienia.
Zamek uległ poważnemu uszkodzeniu, ale został odbudowany w latach 1902-1906. W czasie okupacji niemieckiej pełnił funkcję więzienia, gdzie przetrzymywano wielu mieszkańców Rzeszowa, w tym premiera RP, Wincentego Witosa. Był również miejscem przesłuchań i egzekucji polskich patriotów.
Rozwijająca się sfera sądownictwa sprawiła, że obecna lokalizacja sądu jest niewystarczająca. W lutym 2023 roku Miasto Rzeszów przekazało działkę przy ulicy Kwiatonia Sidowa Okręgowemu Sądowi, gdzie planowana jest budowa nowej siedziby. Ta inwestycja ma na celu zapewnienie odpowiednich warunków dla sądowych procesów i jest częścią większego projektu tworzenia zespołu sądowego w Rzeszowie, co ułatwi dostęp zarówno mieszkańcom, jak i pracownikom sądowym.
Proces realizacji planu budowy nowej siedziby Sądu Okręgowego w Rzeszowie rozpoczął się w 2020 roku, kiedy Miasto Rzeszów ustaliło lokalizację inwestycji. Następnie, w listopadzie 2020 roku, przekazano wstępną koncepcję planu zagospodarowania terenu. W marcu 2021 roku opracowano opinię geotechniczną dotyczącą warunków gruntowych na badanym terenie oraz kategorię projektowanego obiektu budowlanego dla działek 1330/6 i 1330/7.
Od 2016 roku Ministerstwo Sprawiedliwości inwestuje ponad miliard złotych w rozwój województwa podkarpackiego. W różnych miejscach regionu, takich jak Przemyśl, Nisko i Przeworsk, budowane są nowe siedziby sądów lub modernizowane istniejące. Dodatkowo, planowane jest wzniesienie nowoczesnych zakładów karnych w Sanoku i Chmielowie.
Warto również wspomnieć, że ze środków Funduszu Sprawiedliwości, którego zarządcą jest Minister Sprawiedliwości, finansowany jest nowoczesny sprzęt dla szpitali oraz Ochotniczych Straży Pożarnych na terenie Podkarpacia. Ponadto, niemal 50 gmin w regionie otrzymało wsparcie finansowe na działania związane z zapobieganiem przestępczości, które obejmują m.in. integrację społeczności lokalnych oraz pielęgnowanie miejscowych tradycji.
