W Kalwarii Pacławskiej, 28 września 2022 r. odbyły się uroczystości upamiętniające funkcjonariuszy Policji Państwowej, pochodzących z parafii pw. Znalezienia Krzyża Świętego w Kalwarii Pacławskiej – Jana Jurystę i Edwarda Misińskiego.
Funkcjonariusze ponad 82 lata temu zostali wywiezieni i zamordowani przez NKWD w Kalininie. Obaj spoczywają w Miednoje na Polskim Cmentarzu Wojennym (Rosja). Dzięki zaangażowaniu wielu osób, pamięć o bohaterskich policjantach nie zginie.
Wśród uczestników uroczystości obecni byli m.in.: dr Karol Nawrocki – prezes Instytutu Pamięci Narodowej, nadinsp. Dariusz Matusiak – komendant wojewódzki Policji w Rzeszowie, Jolanta Sawicka – wicewojewoda podkarpacki, Anna Huk – członek Zarządu Województwa Podkarpackiego oraz gen. bryg. SG Andrzej Popko – Komendant Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej, przedstawiciele władz samorządowych, instytucji, szkół, stowarzyszeń i związków policyjnych, ale również członkowie rodzin upamiętnianych funkcjonariuszy.
Uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej poprzedziła msza św. odprawiona w Bazylice w Kalwarii Pacławskiej w intencji policjantów, także tych, którzy zginęli na służbie. Następnie wszyscy uczestnicy przemaszerowali na plac, w pobliżu punktu widokowego, gdzie umiejscowiono upamiętnienie.
Apel rozpoczął się od złożenia meldunku Komendantowi Wojewódzkiemu Policji w Rzeszowie przez dowódcę uroczystości, po czym przy dźwiękach hymnu państwowego, na maszt wciągnięto flagę państwową.
Tablicę pamiątkową, ufundowaną przez IPN, odsłonili dr Karol Nawrocki – prezes IPN, nadinsp. Dariusz Matusiak – komendant wojewódzki Policji w Rzeszowie, o. Krzysztof Hura – proboszcz i kustosz bazyliki w Kalwarii Pacławskiej oraz przedstawiciele rodzin zamordowanych policjantów – Piotr Zbigniew Juras i Kazimierz Jurysta. Pod tablicą złożono kwiaty i zapalono znicze.
Sylwetki bohaterów uroczystości – starszych posterunkowych Jana Jurysty i Edward Misińskiego – przedstawił Dariusz Iwaneczko, dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie.
Prezes IPN, dr Karol Nawrocki, zwracając się do wszystkich zaangażowanych w powstanie upamiętnienia i dziękując im za to, mocno zaznaczył, że dokonał się akt historycznej sprawiedliwości, historycznej prawdy:
Dziś wszyscy potrafimy w wolnej, niepodległej, demokratycznej Polsce patrzeć na historię i na przeszłość jako na coś, co buduje naszą lepszą przyszłość. Wieczna pamięć funkcjonariuszom policji i wszystkim ofiarom zbrodni katyńskiej!
Losy funkcjonariuszy Policji Polskiej II RP
Na terenach zajętych przez Sowietów we wrześniu 1939 r. przystąpiono do likwidacji polskiej administracji i służb obronnych. Przy pomocy tamtejszych komunistów rozpoczęto aresztowania polskich oficerów, policjantów i innych funkcjonariuszy państwowych. Wielu policjantów znalazło się w tymczasowych więzieniach w Łucku, Zamościu, Szepietówce, Wołoczyskach, Tarnopolu i Antopolu. Pomimo stosunkowo krótkiej okupacji sowieckiej na terenach Polski (od 17 września 1939 r. do 22 czerwca 1941 r., kiedy to Niemcy napadły znienacka na ZSSR), okazała się ona niezwykle tragiczna w skutkach.
Ofiarą stalinowskich represji padła czwarta część całego korpusu przedwojennej polskiej policji. Dowodzi to „szczególnego” potraktowania funkcjonariuszy policji przez sowiecki aparat represji. Dodatkowo świadczą o tym i inne okoliczności. W przypadku żołnierzy Wojska Polskiego wyrok śmierci wydano tylko na oficerów, natomiast wśród policjantów nie zastosowano takiego rozróżnienia. Również aktywny werbunek agentów lub co najmniej sympatyków prowadzono głównie wśród wojskowych, niejednokrotnie z sukcesami.
Życiorysy bohaterów uroczystości
Jan Jurysta, starszy posterunkowy Policji Państwowej, syn Józefa i Anieli z Brożyniaków, urodzony 12 lipca 1896 r. w Pacławiu. Ukończył cztery klasy szkoły podstawowej. Od 28 sierpnia 1916 r. do 30 października 1918 r. w armii austriackiej. Następnie od 1 stycznia 1919 r. w Żandarmerii Krajowej w Dobromilu, skąd automatycznie przeszedł do Policji Państwowej po jej utworzeniu na terenie byłej Galicji w grudniu 1919 r. Starszym posterunkowym mianowany 1 marca 1923 r. Odznaczony m.in. Krzyżem Zasługi za Dzielność. W okresie międzywojennym służył m.in. na posterunku w Radawie (powiat jarosławski) i Hrebennem (powiat rawski). Po wkroczeniu Armii Czerwonej aresztowany, przebywał w obozie specjalnym w Ostaszkowie. W kwietniu 1940 r. został zamordowany przez NKWD w Kalininie (obecny Twer), spoczywa w Miednoje na Polskim Cmentarzu Wojennym (Rosja). Pośmiertnie, w 2007 r. mianowany na stopień aspiranta Policji Państwowej.
Edward Misiński, starszy posterunkowy Policji Państwowej, syn Jana i Karoliny, urodzony 6 września 1893 r. w Nowosiółkach. Ukończył cztery klasy szkoły podstawowej. W Policji Państwowej od 1923 r. We wrześniu 1939 r. służbę pełnił w I komisariacie w Stanisławowie. Po wkroczeniu Armii Czerwonej aresztowany, przebywał w obozie specjalnym w Ostaszkowie. W kwietniu 1940 r. został zamordowany przez NKWD w Kalininie (obecny Twer), spoczywa w Miednoje na Polskim Cmentarzu Wojennym (Rosja). Pośmiertnie, w 2007 r. mianowany na stopień aspiranta Policji Państwowej. Odznaczony m.in. Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921 Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.
