Pod koniec 2021 roku po prawie dwuletnim remoncie nastąpiło otwarcie trasy turystycznej „Rzeszowskie Piwnice”.
Rzeszowskie Piwnice to interaktywna instytucja kultury działająca w strukturach Estrady Rzeszowskiej – samorządowej instytucji kultury Miasta Rzeszowa.
Utworzenie Rzeszowskich Piwnic jest wynikiem realizacji projektu „Rzeszowskie Piwnice – interaktywna instytucja kultury. Przedmiotem projektu był zakup sprzętu i wyposażenia, który pozwolił na stworzenie nowej odsłony dotychczasowej Podziemnej Trasy Turystycznej jako interaktywnej instytucji kultury, łączącej aspekty historyczne z nowoczesnymi technikami i metodami ukazania wielowątkowej historii Rzeszowa w szerszej niż dotąd perspektywie. Realizacja projektu pozwoliła na wdrożenie nowoczesnej oferty kulturalno-edukacyjnej Rzeszowskich Piwnic.
Kilka faktów z historii ratowania podziemi:
– W latach sześćdziesiątych XX wieku z powodu przedostawania się do podłoża wód opadowych, jak również w wyniku nieszczelnych sieci wodno-kanalizacyjnych, skała lessowa traciła swoją stabilność, powodując zagrożenie dla Rynku i kamienic. Następowało zapadanie się powierzchni i osiadanie kamienic. Podjęto wówczas decyzję o ratowaniu rzeszowskiej Starówki.
W ramach pierwszego etapu doprowadzono do likwidacji wyrobisk i zabezpieczenia korytarzy i piwnic położonych w południowej i wschodniej części Rynku.
– Etap drugi przypadał na koniec lat siedemdziesiątych XX wieku i stanowił kompleksową akcję ratunkowo-zabezpieczającą.
– Etap trzeci (lata osiemdziesiąte i dziewięćdziesiąte XX wieku) prowadzony był pod ścisłym nadzorem konserwatorsko-archeologicznym i doprowadził do zabezpieczenia fundamentów i piwnic większości kamienic w Rynku, jak również do wzmocnienia i udrożnienia komór i łączących je korytarzy biegnących pod płytą Rynku. Odpowiednio zabezpieczone i odrestaurowane piwnice oraz korytarze posłużyły do utworzenia Podziemnej Trasy Turystycznej „Rzeszowskie piwnice”.
Po zakończeniu prac adaptacyjnych w grudniu 2000 r. gotowa była podziemna trasa turystyczna długości 213 m, składająca się z 34 pomieszczeń – komór i korytarzy oraz ciągów schodów. Najniżej położona piwnica na trasie znajdowała się na głębokości 9 m 58 cm. Najwęższym miejscem na trasie były Lochy Tatarskie o szerokości 70 cm, znajdujące się pomiędzy kamienicą Rynek 14 a sztucznym Korytarzem Lubomirskich. Całość trasy otrzymała oświetlenie elektryczne, a punkty świetlne zamontowano zarówno pod sklepieniem jak i blisko spągu. Podziemną Trasę Turystyczną udostępniono do zwiedzania 19 kwietnia 2001 r., jej administrowaniem zajmowało się Muzeum Okręgowe w Rzeszowie.
– Czwarta faza przebudowy rzeszowskiej Starówki to projekt „Realizacja II części Podziemnej Trasy Turystycznej wraz z rekonstrukcją płyty Rynku Staromiejskiego w Rzeszowie”, obejmujący kompleksową przebudowę płyty Rynku, przedłużenie Podziemnej Trasy Turystycznej o 156 metrów oraz budowę obiektu wejścia do Trasy. Podczas prac odkryto i zabezpieczono fragmenty zabudowy piwnic z XVI-XVIII w. oraz ślady pożaru miasta w 1842 roku. Prace archeologiczne wykazały istnienie śladów działalności człowieka w tym miejscu trzy tysiące lat przed naszą erą. Wydłużona trasa liczyła po zakończeniu projektu 369 metrów i obejmowała dodatkowo małą pętlę wyrobisk pod pawilonem wejściowym oraz kilka korytarzy i piwnic prowadzących w stronę kamienicy Rynek 19, czyli dotychczasowego wyjścia z podziemi. Inauguracja wydłużonej Trasy odbyła się 14 grudnia 2007 r.
– Piątym, ostatnim etapem jest realizacja od 2017 r. projektu „Rzeszowskie Piwnice – interaktywna instytucja kultury” w ramach działania 8.1 Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020. Przedmiotem projektu był zakup sprzętu i wyposażenia, który pozwolił na stworzenie nowej odsłony Rzeszowskich Piwnic jako interaktywnej instytucji kultury, łączącej aspekty historyczne z nowoczesnymi technikami i metodami ukazania wielowątkowej historii Rzeszowa w szerszej niż dotąd perspektywie. W obiekcie wykonano sieć IT i system nagłośnienia niezbędne do funkcjonowania wystawy. W celu zapewnienia bezpieczeństwa wykonano system kontroli dostępu, system sygnalizacji pożaru oraz system monitoringu wizyjnego (CCTV). Przewodnicy zostali wyposażeni w bezprzewodowy system komunikacji. Ważnym elementem przedsięwzięcia było również opracowanie dokumentacji i wykonanie robót budowlanych koniecznych do realizacji ekspozycji multimedialnych, m.in. instalacji elektrycznych i teletechnicznych. Obiekt został udostępniony odbiorcom 3 stycznia 2022 r.
Trasa turystyczna Rzeszowskie Piwnice to multisensoryczna, angażująca ścieżka zwiedzania, w której zwiedzający z „biernych” uczestników narracji stają się „aktywnymi” bohaterami snutej opowieści. Scenariusz tego wariantu wystawy obejmuje interaktywne stanowiska, na których na uczestników czekają specjalne zadania do wykonania. Zadania zostały zaprojektowane w ten sposób, by angażowały intelektualnie, manualnie oraz emocjonalnie. Goście Rzeszowskich Piwnic tworzą drużynę, której zadaniem jest odkrycie skarbu Rzeszowa. Do dyspozycji zwiedzających udostępniany jest zestaw podróżnika (activity pack) – przedmioty, które pomogą uczestnikom przygody rozwiązywać niektóre z zadań.
Oferta kulturalna Rzeszowskich Piwnic jest skierowana do szerokiej grupy odbiorców. U podstaw koncepcji leży łączenie, synergia i wielowątkowość we wszystkich aspektach: pokoleniowym, kulturowym oraz dotyczącym oferty kulturalnej.
Inicjatywa jest zgodna z najnowszymi trendami w muzealnictwie – polegającymi na interdyscyplinarnym sposobie przedstawiania zbiorów. Warto jednocześnie podkreślić, że koncepcja Rzeszowskich Piwnic znacząco wykracza poza dotychczas stosowane w Polsce rozwiązania multimedialne, poprzez nieszablonowość i nowatorskie spojrzenie na opowieść o sztuce, tradycji oraz historii miasta i regionu.
Realizacja misji dydaktycznej, rozwojowej i promocyjnej będzie się odbywać poprzez:
- organizację koncertów, konferencji, seminariów i paneli dyskusyjnych,
- przeprowadzanie badań,
- organizację warsztatów, szkoleń, kursów,
- organizację plenerów, konkursów, przeglądów i festiwali,
- projekcje filmów,
- organizację spektakli teatralnych, muzycznych itp.,
- realizację działań animacyjnych wspomagających lokalne społeczności w działaniach twórczych,
- działania interdyscyplinarne, będące połączeniem powyższych.
Rzeszowskie Piwnice posiadają dwa stanowiska do zwiedzania wystawy wirtualnie przeznaczone dla osób z niepełnosprawnościami.
Osoby z niepełnosprawnością, a w szczególności z niepełnosprawnością ruchową (poruszające się na wózkach inwalidzkich) będą mogły zwiedzać ekspozycję głównie wirtualnie. Emisja treści w formie nagrań umożliwi dostęp do zwiedzania dla osób niewidzących lub słabowidzących, a forma napisów na ekranach umożliwia dostęp dla osób głuchych. Do dyspozycji osób niepełnosprawnych udostępniono 2 stanowiska z wirtualną rzeczywistością, zlokalizowane w strefie wejściowej (Strefa B). Zwiedzający mają możliwość wirtualnie przejść przez wystawę i poznać najważniejsze zagadnienia podejmowane w trakcie tradycyjnego zwiedzania.
Ponadto przewidziano możliwość fizycznego zwiedzania dla osób głuchych, niewidzących i słabowidzących w towarzystwie opiekuna. Wystawa posiada bogatą szatę graficzną oraz ścieżkę dźwiękową, dzięki temu jest ona atrakcyjna również dla osób z wyżej wymienionymi niepełnosprawnościami.
Godziny otwarcia:
wtorek – niedziela – 10.00 – 19.00
ostatnie wejście jest możliwe o 1,40h przed zamknięciem.
czas zwiedzania – 100 minut
liczebność grupy – max 6 osób
Bilety:
– normalny – 25 zł
– ulgowy – 20 zł
– karta dużej rodziny – 15 zł
– rodzinny – 70 zł (2 rodziców i 2 dzieci)
Informacje o trasie turystycznej Rzeszowskie Piwnice oraz bilety znajdują się na stronie rzeszowskiepiwnice.pl
Materiały pochodzą ze strony rzeszowskiepiwnice.pl
Materiał wideo: Waldemar Ruszel